Oprichten
Wilt u een bepaald maatschappelijk, sociaal of ideëel doel realiseren, zoals natuurbehoud, hulp aan andere mensen of de verspreiding van cultuur? En heeft u hiervoor een vermogen beschikbaar of wilt u hiervoor vermogen verwerven? Dan kunt u kiezen voor de stichting als rechtsvorm. Een stichting is een rechtspersoon die alleen kan worden opgericht middels een notariële akte bij een notaris door één of meerdere natuurlijke of rechtspersonen. Iemand kan ook bij testament de oprichting van een stichting na zijn/haar dood regelen. Bijvoorbeeld om een fonds uit (een deel van) uw nalatenschap in te stellen dat uitkeringen moet doen met een sociaal of ideëel doel.
In de notariële akte verklaart u dat u de stichting in het leven roept en bepaalt u de statuten. In de regel heeft een stichting een bestuur (en geen leden) bestaande uit een voorzitter, secretaris en een penningmeester. Het bestuur is het enige verplichte orgaan van een stichting. Daarnaast kan er nog een raad van toezicht worden aangesteld, die toezicht houdt op het stichtingsbestuur. Bestuurders en oprichters van een stichting zijn vaak niet in loondienst; alleen wanneer een stichting een onderneming heeft. Overigens kan bij een stichting die de ANBI (Algemeen Nut Beoogende Instelling) status heeft, een bestuurder geen loondienstverband met de stichting hebben. Dat is niet toegestaan. Meestal krijgen de bestuurders alleen een vergoeding voor gemaakte onkosten. Verder kan een stichting donateurs en vrijwilligers hebben. Deze laatste hebben geen zeggenschap. Een stichting die een onderneming heeft, kan werknemers in dienst hebben.
In de statuten van een stichting staan onder meer: de naam van de stichting, met het woord ‘stichting’ als deel van de naam, het doel van de stichting (het doel mag niet inhouden dat er uitkeringen worden gedaan aan oprichters, bestuursleden en eventueel commissieleden), de wijze waarop bestuurders benoemd en ontslagen worden, de vestigingsplaats van de stichting, hoe besluitvorming plaatsvindt binnen de stichting en waar het geld naartoe gaat als de stichting wordt opgeheven/ontbonden. Meestal staan in de statuten ook regels over de organisatie van een stichting. Als u de statuten wilt wijzigen, dan heeft u ook een notariële akte nodig. Verder moet u de stichting inschrijven in het Handelsregister bij de Kamer van Koophandel.
Aansprakelijkheid
Een stichting is een rechtspersoon. Dit betekent dat de bestuurders in principe niet aansprakelijk zijn voor de schulden. Er zijn wel uitzonderingen op deze regel. Bestuurders zijn bijvoorbeeld wel aansprakelijk bij wanbestuur. Ook zolang de stichting niet is ingeschreven in het handelsregister is elke bestuurder persoonlijk aansprakelijk.
Statutenwijziging
De statuten van een stichting zijn voor de eerste keer vastgelegd in de notariële akte van oprichting. Indien de statuten daarna gewijzigd moeten worden, is hiervoor een notariële akte van statutenwijziging vereist. Een reden om statuten te wijzigen is bijvoorbeeld een naamswijziging van de stichting.
Een statutenwijziging bij een stichting is echter niet altijd mogelijk. In de statuten moet deze mogelijkheid zijn gegeven. Als de statuten deze mogelijkheid niet biedt, dan kan de rechtbank -op verzoek van het bestuur- goedkeuring verlenen voor de statutenwijziging. De rechtbank zal deze goedkeuring slechts verlenen als ongewijzigde handhaving van de statuten zou leiden tot gevolgen die bij de oprichting van de stichting niet bedoeld konden zijn.